Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) iş birliği ile yürütülen tüketici eğilim anket sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Eylül ayında bir önceki aya göre %1,8 oranında artarak Ağustos ayında 78,2 olan endeks, Eylül ayında 79,7 olmuştur. Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin maddi[1] durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleriyle harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülmektedir.
Şekil 1: Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Tüketici Güven Endeksi
Tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabilmektedir. Eğer, tüketici güven endeksi 100’den büyük ise tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması ise tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir.
Şekil 2: Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Tüketici Güven Endeksi, Alt Endeksler ve Değişim Oranları
Hanenin maddi durum endeksi 62,6 oldu.
Geçen 12 aya baktığımızda, mevcut dönemde hanenin maddi durum endeksi Ağustos ayında 61,3 iken Eylül ayında %2,2 artarak 62,6’ya ulaşmıştır.[2]
Dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi 97,7 değerinde aynı kaldı.
Geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi Eylül ayında aynı düzeyde kalarak 97,7 değerini aldı.
Hanenin maddi durum beklenti endeksi 79,0 oldu.
Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklenti endeksi Ağustos ayında 78,6 iken, Eylül ayında %0,5 artarak 79,0 oldu.[3]
Genel ekonomik durum beklenti endeksi 79,3 oldu.
Gelecek 12 aya ilişkin genel ekonomik durum beklenti endeksi Ağustos ayında 75,3 iken, Eylül ayında %5,3 oranında artarak 79,3’e ulaştı.
Şekil 3: Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Tüketici Güven Endeksi Ve Tüketici Eğilimine İlişkin Endeksler
Tüketici eğilimine ilişkin endekslerden, tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali endeksinin artması iyimser durumu, azalması ise kötümser durumu göstermektedir. Benzer şekilde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin düşünce ve beklenti endekslerinin artması tüketici fiyatlarında düşüş düşüncesini/beklentisini, azalması ise tüketici fiyatlarında artış düşüncesini/ beklentisini göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi endeksinin artması işsiz sayısında azalma beklendiğini, endeksin azalması ise işsiz sayısında artış beklendiğini ifade etmektedir.[4]
Genel olarak bakıldığında tüketicilerin maddi durum ve beklenti oranlarının artmış gibi görünüyor olsa dahi bu endeks oranları durumun iyiye döndüğünü göstermemektedir. Dayanıklı ürünlere yapılan harcamanın ise 97,7 olması bir nebze kötümser havayı dağıtıyor gibi görünse de hâlâ 100’ü aşmış durumda değildir. Hane maddi durum endeksi en düşük oran olarak göze çarpmaktadır. Hane içindeki işsiz sayısı, çalışan sayısı gibi kriterler bu düşük oranın temelinde yatmaktadır. İşsizliğin fazla olduğu alanlarda endekslerin 100’ü aştığı görülmeyebilir. Arındırılmış bu oranların 100’ün üstüne çıkması hanelerin maddi durum ve beklentilerinde artışlarla, işsiz sayısının azalması ve alım gücünün arttırılmasına yönelik yapılanmalarla söz konusu olabilir.
KAYNAKÇA
BGPARA, “Son Dakika… Tüketici Güven Açıklandı”, https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/son-dakika-tuketici-guven-aciklandi-41900191
NTV, “Tüketici Güven Endeksi Eylülde Yüzde 1,8 Arttı”, https://www.ntv.com.tr/ekonomi/tuketici-guven-endeksi-eylulde-yuzde-1-8-artti,SCF1aGaTfk S5Grt6bUxamg
TÜİK, “Tüketici Güven Endeksi, Eylül 2021”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketc-Guven-Endeks-Eylul-2021-37540&dl=1
DİPNOTLAR
[1] “Son dakika… Tüketici güven açıklandı”, BGPARA, (22.09.2021), https://www.hurryet.com.tr/ekonom/son-dakka-tuketc-guven-ackland-41900191, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).
[2] “Tüketici Güven Endeks Eylülde Yüzde 1,8 Arttı”, NTV,( 22.09.2021), https://www.ntv.com.tr/ekonom/tuketc-guven-endeks-eylulde-yuzde-1-8-artt,SCF1aGaTfkS5Grt6bUxamg, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).
[3] A.g.e.
[4] “Tüketici Güven Endeksi, Eylül 2021”, TÜİK, (22.09.2021), https://data.tuk.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketc-Guven-Endeks-Eylul-2021-37540&dl=1, (Erişim Tarihi: 22.09.2021).